Middenformaat overdenkingen

Recent heb ik mijn kleine verzameling middenformaat objectieven uitgebreid met een aantal Carl Zeiss Jena en Pentacon/Meyer Optik objectieven met de Pentacon Six vatting voor gebruik op mijn Pentax 645 en 645D camera’s. Deze serie objectieven is via een adapter op de Pentaxen te gebruiken en dat werkt geweldig, maar ik merk dat ik steeds meer zit te kijken naar camerahuizen die zelf al beschikken over de Pentacon Six vatting.

Camera: Pentax 645D

                                   Objectief: Pentacon 500mm f/5.6

Pentacon Six vatting camera's

Al snel kom je dan uit op de volgende camera’s:

De Praktisix en zijn opvolgers, de Praktisix II, IIA en de Pentacon Six

De Exakta 66

De Kiev 6C en zijn opvolgers de Kiev 60 en de Arax 60

De Kiev 88CM en zijn opvolger de Arax CM

De Praktisix is het eerste model dat gebruik maakte van de Pentacon Six vatting. Qua lay-out heeft deze camera uit Dresden alles weg van een opgeblazen 35mm camera, waarbij er gekozen kan worden tussen een prismazoeker en een waist level finder. Deze camera en zijn opvolgers maken 6x6 vierkante foto’s.

De (west) Duitse Exakta 66 is qua design gebaseerd op de Praktisix camera’s uit Dresden. Ze hebben de bestaande objectiefvatting overgenomen en objectievenmaker Schneider-Kreuznach kreeg de opdracht voor deze camera’s een nieuwe serie objectieven te ontwerpen en fabriceren. Net als de camera’s uit Dresden maken de Exakta’s 6x6 vierkante foto’s.

In de voormalige Sovjet-Unie won de Pentacon Six vatting ook aan populariteit. In Oekraïne werden twee modellen gemaakt die van een Pentacon Six bajonet werden voorzien, de Kiev 6C plus opvolgers en de Kiev 88CM. De originele Kiev 88 had een andere vatting maar door de populariteit van de Pentacon Six vatting is men halverwege overgegaan naar deze bajonetsluiting. Ook bij de Kiev 6C en zijn opvolgers is er qua bouw sprake van een uit de kluiten gewassen 35mm spiegelreflexcamera die is gebaseerd op de Praktisix. De Kiev 88 daarentegen is een ander verhaal. Deze camera werd ook wel gekscherend de Hasselbladski genoemd en niet zonder reden: De Hasselblad 1600F is de basis geweest voor de originele Kiev 88 serie en latere modellen van beide producenten lijken wel heel erg op elkaar… Beide Kiev modellen maken 6x6 foto’s.

Vergelijk

Wat hebben deze camera’s nou te bieden ten opzichte van mijn huidige set met daarin de Pentax 6x7/67 II en de Pentax 645(D)? De Praktisix, Exakta en Kiev 6 serie hebben allemaal een zelfde soort bouw. Het concept doet heel erg denken aan mijn Pentax 6x7 die, hoewel hij 6x7 in plaats van 6x6 foto’s maakt, werkt volgens hetzelfde principe. De enige camera uit deze serie die ik ooit in mijn handen heb gehad is de oorspronkelijke Dresdense Praktisix camera. Deze ligt prima in de hand maar voelt toch minder solide aan dan mijn Pentax 6x7. Hierom zal ik niet snel kiezen voor een Praktisix. De andere modellen zijn hier in mindere of meerdere mate mee te vergelijken en ik heb op dit moment niet de neiging me daar verder in te verdiepen op dit moment. Hoewel, als ik ook tegen een mooie Exakta met bijbehorend origineel objectief aanloop zou het maar zo kunnen dan ik dan geen nee zeg. De Kiev 6C etc. trekken me niet echt op dit moment, vanwege de lage kwaliteitseisen in de Sovjet-Unie is een investering in een Praktisix of Exakta waarschijnlijk beter - hoewel Arax tegenwoordig ook goede exemplaren van de Kiev 60, Arax 60 genaamd, uitbrengt.

De Kiev 88CM – en dan met name de Arax CM uitvoering – is wel een camera die me intrigeert. Waarom? Deze camera heft heeft dat klassieke gevoel dat je ook krijgt bij een Hasselblad. Fotovriend Joeri van Veen heeft een tijdje een Hasselblad 501C gehad en die heb ik ook verschillende keren mogen vasthouden. Joeri was echter van plan om hier een digitale achterwand aan te koppelen dus met filmcassettes heb ik nooit mogen werken. Echter, deze camera’s worden al jaren niet meer gemaakt dus ben je aangewezen op de tweedehands markt en zelfs daar zijn de prijzen fors. Een snelle blik op de verschillende webverkooppunten leert mij dat een beetje Hasselblad set niet onder de € 1.000 van eigenaar veranderd, en dat zijn niet eens de mooiste modellen. Een nieuwe Arax CM kost omgerekend € 555. Wat is nou het verschil met mijn Pentax 645?

Pentax 645 vs Arax CM

Qua beeldresultaat is het overduidelijk, de Arax maakt 6x6 foto’s. Er bestaat echter ook een filmcassette die 6x45 beelden mogelijk maakt. In mijn ogen een pluspunt, deze keuze heb ik niet met mijn Pentax. Een keuze die ik ook niet heb bij de Pentax, is het mid-rol verwisselen van de film. De Pentax heeft een geïntegreerde filmcassette waardoor dit niet mogelijk is, de Arax heeft een losse filmcassette die op elk gewenst moment vervangen kan worden.

De Arax heeft een vrij specifieke manier van transporteren van de film en het spannen van de sluiter. Dat is echt wel een dingetje. Voordat er een keuze voor een sluitertijd gemaakt kan worden dient eerst de sluiter gespannen te worden. Doe je dit niet, dan beschadigt deze functie. 

Het bestuderen van de Arax leverde mij dus direct het antwoord op de vraag waarom Pentax toch gekozen heeft voor een geïntegreerde filmcassette op. Een keuze die door velen als weinig flexibel werd gezien in een markt waar spelers als Hasselblad, Mamiya (later Phase One), Bronica en dus ook Kiev/Arax allen kozen voor een afneembare filmcassette. Zonder problemen automatisch doortransporteren en dus minder tijd kwijt tussen het maken van twee foto’s. Zeer gebruikersvriendelijk. Ik heb het niet tussentijds kunnen wisselen van de filmcassette ook nooit een probleem gevonden maar tegelijkertijd zie ik wel de voordelen van het mid-rol wissen tussen, zeg, kleurendiapositief- en zwartwitfilm voor me. Een ander aspect dat mee kan spelen is het feit dat de Arax niet geschikt is voor digitale achterwanden. Hoewel het oorspronkelijke ontwerp zwaar beïnvloed is door de Hasselblad 1600F zijn de cassettes niet onderling uitwisselbaar. Een digitale achterwand die past op een Hasselblad zal niet werken met een Kiev of Arax.

Arax vs Kiev

Een Arax CM is in feite niet meer dan een fabrieksnieuwe Kiev 88CM die compleet is gereviseerd. Het probleem met veel van de Sovjet spullen uit de tijd van de Kiev is dat kwantiteit telde bij productie, niet kwaliteit. Lang niet elke Kiev die uit de fabriek rolde voldeed aan dezelfde kwaliteitseisen. Hier is Arax op ingesprongen. Elke Arax is een compleet herbouwde Kiev waarbij de  kwaliteitsproblemen worden ondervangen. Een nieuwe Arax kost € 555 en heeft een jaar fabrieksgarantie. Er zijn tweedehands Araxen en Kievs te krijgen via de welbekende webverkooppunten maar deze gaan toch nog voor zo'n € 350 (Arax) tot € 525 (Kiev) en dan is de exacte status van de camera onbekend totdat je hem in huis hebt.

De voor- en nadelen op een rijtje:

Pluspunten:

-          6x6 en 645 foto’s mogelijk

-          Mid-rol wisselen van filmcassettes

       Fabrieksnieuwe camera met garantie

Uitdagingen:

-          Ingewikkeld proces van het spannen van de sluiter en het instellen van de sluitertijd 

-          Niet geschikt voor een digitale achterwand

Een voorzichtige conclusie is dat ik al met al wel een setje voor me zie van een Arax CM met een prismazoeker en cassettes voor 645 en 6x6 foto’s die ik kan inzetten met die fijne Pentacon Six objectieven. Er is wat mij betreft voldoende aanvulling op mijn huidige Pentax 645 camera. Of er ook daadwerkelijk een aankoop plaats gaat vinden is nu nog onzeker, ik ben er nog niet uit. Wéér een nieuw camerasysteem. Maar het blijft wel intrigeren…